Coğrafya
Coğrafya
Kozluk, Güney Doğu Anadolu bölgesinde, Mezopotamya’nın kuzey sınırında yer almaktadır. Günümüzde Batman iline bağlı en büyük ilçedir. Kuzey ve Kuzey Batısında Sason ilçesi, Kuzey Doğusunda Mutki (Bitlis’in ilçesi), Doğusunda Baykan (Siirt’in ilçesi), Güney Doğusunda Kurtalan (Siirt’in ilçesi), Güneyinde Beşiri ve kısmen Batman merkez ilçesi, Batısında da Silvan (Diyarbakır ilçesi) yer almaktadır. İlçe merkezi Sason-Hazo dağlarının Güneye bakan eteklerinde bir vadi tabanında kurulmuştur. Doğu ile batının geçiş yolunda, özellikle doğu kapısında yer alan Kozluk ilçesi, Batman ilinin Kuzeyinde, il merkezine 59 km. mesafededir. Ayrıca Diyarbakır-Bitlis karayolunun üzerinde ve Diyarbakır il merkezine yaklaşık olarak 132 km. uzaklıktadır. Kozluk takriben 41o 10י ve 41o 41י doğu boylamları ile 38o 40י ve 37o 50י Kuzey enlemleri arasında bulunup 750 m. bir rakıma sahiptir.2 Kozluk’un yüz ölçümü 1101 km2’dir.3 İlçeye Bekirhan beldesi, Tuzlagözü (Melefan) nahiyesi ile 68 köy bağlıdır. İlçe, merkezde 30 bin civarında, toplamda ise 65 bine yaklaşan bir nüfusa sahiptir.İlçe arazisinin % 30’u dağlık, % 45’i ova, % 15’i yayla ve % 10’u dalgalı arazidir.4 Kozluk ilçesinin Kuzeyi yüksek ve sarp dağlarla çevrilidir. Güneyi Dicle vadisine, Güney Batısı ise Batman çayı yatağına eğimli olup, engebeli ovalıktır. Diğer çevresi ise kısmen dağlıktır. İlçenin başlıca dağları: Avcı, Taç, Aşit, Meydanoktepe ve Çikalotepe’dir.5 İlçede karasal iklim hüküm sürmektedir. En soğuk aylar, Ocak-Şubat, en sıcak aylar ise Temmuz-Ağustos aylarıdır.
Kozluk-Sason halkı, bazı istisnalar dışında genelde akraba olan topluluklardır. Bu iki ilçenin nüfusunun önemli bir kısmını, İslam fütuhatının ilk asırlarında (Emevî veya Abbasî dönemlerinde) ataları Basra’dan hicret etmiş olan insanlar oluşturmaktadır. Asimle olanların yanı sıra ekseriyet halen Arapça konuşmaktadır. Geri kalan nüfusu da diğer unsurlar teşkil eder. Zamanla bölge içinde ve yakın çevrelere çeşitli göç hareketleri olmuştur. Ancak daha sonra ve özellikle 1933’lerden sonra bazı zorlayıcı nedenlerden dolayı, batı illerine büyük göçler meydana gelmiştir. Yakın tarihte hızlı bir artış gösterme yolunda olan ilçe merkezinin nüfusu, ekonomik sorunlar ve huzur bozucu, maksatlı ve yapay bazı hadiselerden sonra büyük şehirlere göç vermeye başlamıştır.
İlçenin kuzeyi, doğusu ve batısı akarsularla çevrili olup yarım adayı andırmaktadır. Dağlık kesimlerde yaylalar ve soğuk pınarlar bulunmaktadır. Gerekli altyapının yapılması halinde Sason ilçesi ile birlikte Kozluk, bölge için önemli bir sayfiye ve turizm yeri olabilecek niteliktedir. Kozluk’un Toprağı verimlidir. Halkın geçim kaynağı tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Başta tütün, buğday, mercimek ve pamuk olmak üzere, toprak ve iklim hemen her çeşit tahıl, sebze ve meyve yetiştiriciliğine elverişlidir. Eskiden beri tuz yatakları bulunan ilçe, başta petrol olmak üzere çeşitli yeraltı zenginliklerine sahiptir.
Batman Üç yolu ve Malabadi Köprüsü arasında, Sason yolunun takriben onuncu kilometresinde suyunun sıcaklığı 80 0C civarında olan bir kaplıca bulunmaktadır. Ayrıca Halile (Aşağı İnişli) köyünde sarılık hastalığına iyi gelen bir su kaynağı mevcuttur. Oyuktaş Yeşilyurt (Gole, Golemasiye) mezrasında sağlığa iyi geldiği söylenen balıklı göl vardır. Batman hidroelektrik ve sulama barajı Kozluk ilçesinin batı sınırları dâhilinde, Garzan hidroelektrik barajı İlçenin Kuzeydoğusunda yer almaktadır. Pisyar çayı üzerinde bir sulama regülatörü mevcuttur.
Kaynakça
*Batman Valiliği, I. Uluslararası Batman ve Çevresi Tarihi ve Kültürü Sempozyumu, 2. cilt, s. 30-43
2. Zengin, a.g.y.
3. M. A. Atilla, Umut kent Batman, Diyarbakır, 1995, s. 82.
4. Burhan Zengin, Geçmişten Günümüze Batman, Batman-2005, s. 82.
5.2000 Yılı Batman Belediyesi Çalışma Raporu, İstanbul, 2000, s. 24.
